Celem dekompozycji jest rozbicie syntetycznego wskaźnika rozwoju gospodarczego (np. Produkt Krajowy Brutto per capita) danego regionu na składowe, które dotyczą poszczególnych obszarów polityki społeczno-gospodarczej, tj. demografii, rynku pracy oraz wydajności gospodarki. Dekompozycja oparta jest na znanej metodologii, wykorzystywanej m.in. przez OECD w publikacji OECD Regions at a Glance, rozwiniętej i rozszerzonej w ramach prac Głównego Urzędu Statystycznego m.in. na potrzeby badań zróżnicowania polskich regionów.

W zależności od zmiennej dekomponowanej wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje dekompozycji:

  1. Dekompozycja wzrostu Produktu Krajowego Brutto (PKB) per capita
  2. Dekompozycja różnic w poziomie Wartości Dodanej Brutto (WDB) per capita względem średniej

Wartość PKB per capita może być zapisana jako iloczyn składowych np.

$$ \underbrace{{PKB \over Populacja}}_\text{PKB per capita} = \underbrace{{PKB \over Pracujący \ast \textit{Czas pracy}}}_\text{wydajność pracy} \ast \underbrace{{Pracujący \over \textit{Populacja 15-64}}}_\text{wsk. zatrudnienia} \ast \textit{Czas pracy} \ast \underbrace{{\textit{Populacja 15-64} \over Populacja}}_\text{wsk. struktury wieku}$$

Te składowe reprezentują różne obszary polityki społeczno-gospodarczej, które wpływają na wielkość działalności gospodarczej:

  1. wpływ produktywności gospodarki jest tutaj syntetycznie opisany poprzez wskaźnik wydajności pracy,
  2. wpływ procesów zachodzących na rynku pracy – przez wskaźnik zatrudnienia i średni czas pracy,
  3. wpływ procesów demograficznych – przez wskaźnik struktury wiekowej.

Dekompozycję otrzymujemy poprzez zastąpienie poziomów poszczególnych wskaźników w powyższej tożsamości przez procentowe zmiany tych wskaźników:

  1. w dekompozycji wzrostu są to zmiany w czasie
  2. w dekompozycji różnic są to zmiany względem średniej (np. region względem średniej krajowej)

Klikając w zakładkę "Wyniki dekompozycji" przejdziesz do wizualizacji dekompozycji. Dekompozycja jest prezentowana na wiele sposobów w zależności od rodzaju analiz porównawczych, które ta dekompozycja umożliwia.

W menu występują dwa rodzaje dekompozycji, przy czym drugi rodzaj jest rozbity na dwa warianty:

  1. Dekompozycja wzrostu PKB per capita:
    • Prezentuje procentowe zmiany w czasie poszczególnych wskaźników dotyczących danego regionu NTS2. Występuje wyłącznie w układzie dynamicznym, jednak nadaje się do porównań zarówno krótko-, średnio-, jak i długo- długoterminowych.
  2. Dekompozycja różnic WDB per capita:
    • Prezentuje procentowe różnice poszczególnych wskaźników dotyczących regionów względem średniej krajowej. W układzie dynamicznym (o którym mowa poniżej) ta dekompozycja nadaje się do porównań średnio lub długookresowych (tj. na przestrzeni minimum kilku lat).
  3. Dekompozycja zmian różnic WDB per capita:
    • Dekompozycja ta prezentuje zmiany różnic z roku na rok wyrażone w punktach procentowych. Stanowi uzupełnienie dla dekompozycji różnic: służy do porównań krótkookresowych (z roku na rok).

Dla dekompozycji różnic i zmian różnic kliknięcie na dany region w danym roku na wykresie skutkuje ukazaniem się wykresów trzech pod-dekompozycji różnic (lub zmian różnic) dla tego regionu w wybranym roku.

Każdy rodzaj dekompozycji może być prezentowany w dwóch układach (statycznym i dynamicznym) i dla każdych z tych układów w dwóch widokach (podstawowym i zbiorczym). Zatem wyróżniamy cztery opcje:

  1. Porównanie regionów - 1 rok
    • Nadaje się do porównań struktury pomiędzy regionami;
  2. Porównanie regionów - wszystkie lata:
    • Umożliwia obserwowanie ewolucji w czasie relatywnej pozycji regionu na tle innych regionów;
  3. Ewolucja w czasie - 1 region:
    • Nadaje się do analizy dynamiki struktury dla danego regionu;
  4. Ewolucja w czasie - wszystkie regiony:
    • Umożliwia porównanie ewolucji struktury różnic pomiędzy regionami.

Daje to łącznie 12 możliwych układów (cztery opcje dla każdego z trzech rodzajów dekompozycji).

Ostatnią opcją jest prezentacja wszystkich trzech rodzajów dekompozycji: wzrostu, różnic i zmian różnic na raz. Opcja ta jest dostępna tylko dla widoku indywidualnego, ale zarówno dla układu statycznego (porównanie regionów w danym roku), jak i dla układu dynamicznego (ewolucja w czasie dla jednego regionu).

Pełen opis metodologiczny, w którym omówiono zasady implementacji metod dekompozycji prezentowanych w zakładce „Wyniki dekompozycji” można znaleźć w następujących dwóch opracowaniach:

  1. Raport metodologiczny POPT 2015 (zawiera zasady implementacji metod)
  2. Raport metodologiczny POPT 2018